Άρθρα στο διαδίκτυο

Διαβάστε περισσότερα άρθρα που έχει δημοσιεύσει στο διαδίκτυο ο ιατρός ογκολόγος – παθολόγος Ιωάννης Μούντζιος στην ιστοσελίδα του Κέντρου Ολιστικής Φροντίδας Ογκολογικού ΑσθενήONCOLIFE” πατώντας εδώ.

 

4η Φεβρουαρίου: Μετατρέποντας τον Καρκίνο σε χρόνια νόσο
4η Φεβρουαρίου: Μετατρέποντας τον Καρκίνο σε χρόνια νόσο

Ένα άρθρο του Δρ. Ι. Μούντζιου MSc, PhD

Παθολόγος Ογκολόγος

Διευθυντής Δ’ Ογκολογικής Κλινικής και Μονάδας Κλινικών Μελετών Νοσοκομείο Ερρίκος Ντινάν

Η Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καρκίνου καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου (UICC), που εκπροσωπεί 280 οργανώσεις σε 90 χώρες του κόσμου. Η εκστρατεία ενημέρωσης κάθε χρόνο στις 4 Φεβρουαρίου δίνει έμφαση στην πρόληψη και στη διαπίστωση ότι σχεδόν το ήμισυ των καρκίνων μπορούν να αποφευχθούν με απλά μέτρα που αφορούν τον τρόπο ζωής μας, όπως η διακοπή του καπνίσματος, η φυσική άσκηση, ισορροπημένη διατροφή και αποφυγή παχυσαρκίας, η αποφυγή υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο και η πραγματοποίηση όλων των συνιστώμενων προληπτικών ιατρικών ελέγχων.
Δυστυχώς παρά τις προσπάθειες αυτές ο καρκίνος παραμένει η δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα και η πρώτη αιτία θανάτου στις αναπτυσσόμενες χώρες. Με βάση τα στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, κάθε χρόνο 7 εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους και 11 εκατομμύρια νοσούν, το 70% των οποίων σε χώρες μέσου και χαμηλού εισοδήματος.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος τύπος καρκίνου στον ανδρικό πληθυσμό παγκοσμίως, η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο όμως στους άνδρες είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, λόγω της δυσμενούς πρόγνωσής του, ειδικά όταν διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο.

Στις γυναίκες, συχνότερος τύπος καρκίνου παραμένει ο καρκίνος του μαστού ο οποίος αποτελεί πραγματική “μάστιγα”, και εδώ όμως συχνότερη αιτία θανάτου αποτελεί ο καρκίνος του πνεύμονα, εξελισσόμενος στον μεγαλύτερο “φονιά” παγκοσμίως, λόγω και της ολοένα αυξανόμενης διάδοσης της βλαβερής συνήθειας του καπνίσματος στις γυναίκες.
Πώς μπορεί να αντισταθεί η ανθρωπότητα και να πολεμήσει ενάντια σε αυτή την παγκόσμια λαίλαπα;

Πέρα από την πρόληψη και την αλλαγή στον τρόπο ζωής, ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια η επιστημονική πρόοδος έχει αλλάξει δραματικά την πρόγνωση και την έκβαση αυτών των νοσημάτων, ακόμη και σε προχωρημένο στάδιο. Οι νεότερες εξελίξεις και πρόσφατες ανακαλύψεις στο χώρο της μοριακής βιολογίας επέτρεψαν τη δημιουργία “‘έξυπνων” φαρμάκων τα οποία βασίζονται στις βιολογικές ιδιότητες του όγκου και απέχουν πολύ από τα κλασσικά χημειοθεραπευτικά σκευάσματα.

Αυτό σημαίνει αντίστοιχα ότι τα μοριακά αυτά φάρμακα δρουν με εκλεκτικό τρόπο στοχεύοντας μόνο τα καρκινικά κύτταρα, ενώ αντίθετα δεν επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την λειτουργία των φυσιολογικών κυττάρων, με αποτέλεσμα να έχουν αντίστοιχα και πολύ λιγότερη τοξικότητα και παρενέργειες σε σχέση με τις “κλασσικές” χημειοθεραπείες.

Όλα αυτά βέβαια συνεπάγονται σημαντικό όφελος για τους ασθενείς οι οποίοι μπορούν να επιτύχουν σημαντική παράταση της επιβίωσης, ακόμη και σε μεταστατικό στάδιο, χωρίς σημαντικές παρενέργειες από τη θεραπεία.

Σήμερα τα φάρμακα αυτά, που ονομάζονται και “στοχεύουσες θεραπείες” (Targeted Treatments) χωρίζονται σε δυο μεγάλες ομάδες: Τα μονοκλωνικά αντισώματα, που είναι από την φύση τους μεγαλύτερα μόρια και για αυτό συνήθως χορηγούνται ενδοφλέβια, και τους αναστολείς τυροσινικών κινασών (Tyrosine Kinase Inhibitors) , που, λόγω του μικρότερου μοριακού τους βάρους, συνήθως χορηγούνται από το στόμα με την μορφή μοριακών χαπιών.

Μια σειρά από κακοήθειες, όπως ο καρκίνος του νεφρού, του προστάτη, του μαστού, του πνεύμονα, το μελάνωμα, ο καρκίνος του παχέος εντέρου και των ωοθηκών μεταξύ άλλων αντιμετωπίζονται σήμερα αποτελεσματικά με χορήγηση αυτών των μοριακών χαπιών και παρακολούθηση των ασθενών σε εξωτερική βάση στο Ιατρείο, με αποτέλεσμα πολύ καλή ποιότητα ζωής και σημαντική παράταση τς επιβίωσης.
Η ανοσοθεραπεία είναι ακόμα μια μορφή ενδοφλέβιας αντικαρκινικής θεραπείας που έχει πραγματικά φέρει επανάσταση στην θεραπεία του καρκίνου τα τελευταία 10-15 χρόνια και εμφανίζει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που αξίζει να μνημονεύσουμε: Συνήθως οι ανταποκρίσεις έχουν διάρκεια. Αυτό σημαίνει ότι σε αντίθεση με τη χημειοθεραπεία, που συνήθως επιτυγχάνει βραχυπρόθεσμες υφέσεις, η ανοσοθεραπεία προκαλεί παρατεταμένες ανταποκρίσεις παρέχοντας πολύ σημαντικό κλινικό όφελος, το οποίο συχνά συνεχίζεται για μήνες ή και χρόνια, ακόμη και αν η ανοσοθεραπεία διακοπεί για κάποιο λόγο, όπως για παράδειγμα λόγω κάποιας τοξικότητας. Το φαινόμενο αυτό , που προφανώς συνδέεται με την ανοσολογική μνήμη έχει ως αποτέλεσμα σημαντικό ποσοστό ασθενών να επιτυγχάνει παρατεταμένες ανταποκρίσεις και σε ένα μικρό ποσοστό μακρά επιβίωση, ακόμη και σε μεταστατική νόσο, κάτι που δυστυχώς δεν ήταν συχνό με τη χημειοθεραπεία.
Οι ταχύτατες εξελίξεις στον χώρο της βιοτεχνολογίας και της ψηφιακής βιολογίας (computational biology), έχουν επίσης οδηγήσει στην δημιουργία νέων μορφών αντικαρκινικών φαρμάκων που πριν από λίγα χρόνια δεν υπήρχαν καν στην θεραπευτική φαρέτρα: Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα των τελευταίων χρόνων είναι τα συζευγμένα φάρμακα (conjugated drugs), που πολύ απλά αποτελούν σύμπλοκα φαρμάκου και αντισώματος (antιbody-drug conjugates ή ADCs) ή δυο αντισωμάτων μαζί (bi-specific antibodies ή BiTes) και τα οποία σχεδιάζονται αρχικά στον υπολογιστή και στην συνέχεια κατασκευάζονται βιοχημικά στο εργαστήριο.

Το μεγάλο πλεονέκτημα αυτών των φαρμάκων, και ειδικά των ADCs, είναι ότι σχεδιάζουν το πλεονέκτημα της εκλεκτικότητας και της στοχευτικότητας ενός μονοκλωνικού αντισώματος – με αποτέλεσμα να κατευθύνεται επιλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα– και της δύναμης ενός χημειοθεραπευτικού φαρμάκου με το οποίο είναι συνδεδεμένο. Φανταστείτε λοιπόν μια έξυπνη “βομβίτσα” χημειοθεραπείας, η οποία, ιδανικά, κατευθύνεται εναντίον των καρκινικών κυττάρων που φέρουν στην επιφάνεια τους μια χαρακτηριστική πρωτεΐνη, αναγνωρίσιμη από το μονοκλωνικό αντίσωμα του συζεύγματος.

Οι πρώτες εγκρίσεις τέτοιων φαρμάκων σε μια πλειάδα όγκων είναι πλέον γεγονός, ενώ πολλά άλλα είναι ήδη σε προχωρημένα στάδια κλινικής ανάπτυξης.
Από όλα τα παραπάνω γίνεται πλέον φανερό ότι οι καινούργιες θεραπευτικές μέθοδοι , με τα ιδιαίτερά τους χαρακτηριστικά, έχουν πλέον την δυναμική να επιφέρουν μακρά ύφεση ή ακόμη και την ίαση σε ένα σημαντικό αριθμό ασθενών, και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και σε μεταστατική νόσο.

Αυτό που βλέπουμε ολοένα και συχνότερα στην κλινική πράξη εμείς οι Ογκολόγοι, είναι ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών με προχωρημένη νόσο να επιτυγχάνουν μακρά ύφεση της νόσου τους, η οποία να μετατρέπεται πλέον σε αυτό που ονομάζουμε “χρόνιο νόσημα”.

Αισιοδοξούμε λοιπόν να δικαιώσουμε και τον τίτλο αυτού του άρθρου και σε λίγα χρόνια να μπορούμε να πούμε ότι και ο μεταστατικός καρκίνος, όπως και τόσες άλλες ασθένειες της Ιατρικής, να μπορεί να θεωρηθεί μια χρόνια νόσος, με σταθερή χρόνια χορήγηση θεραπειών που θα τον κρατούν σε ύφεση, και, το σημαντικότερο, με καλή ποιότητα ζωής.

Ο αναδυόμενος ρόλος των συζευγμένων αντισωμάτων (antibody-drug conjugates) στον καρκίνο του πνεύμονα

Ο αναδυόμενος ρόλος των συζευγμένων αντισωμάτων (antibody-drug conjugates) στον καρκίνο του πνεύμονα

Ένα άρθρο του Δρ. Ι. Μούντζιου MSc, PhD

Παθολόγος Ογκολόγος

Διευθυντής Δ’ Ογκολογικής Κλινικής και Μονάδας Κλινικών Μελετών Νοσοκομείο Ερρίκος Ντινάν

Ο Νοέμβριος που μας πέρασε, όπως κάθε χρόνο, ήταν ο μήνας αφιερωμένος στην πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα. Η μάχη όμως με τον καρκίνο του πνεύμονα είναι διαρκής και η εγρήγορση μας πρέπει να είναι συνεχής και αδιάκοπη, όπως και η ενημέρωση του κοινού για αυτό τον “φονικό” καρκίνο, αφού, ακόμη και σήμερα, ευθύνεται για σχεδόν 2 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως, δηλαδή περισσότερους από ότι προκαλούν ο καρκίνος του μαστού, του προστάτη και του παχέος εντέρου αθροιστικά.
Ένας από τους βασικούς λόγους για αυτή την θλιβερή πρωτιά είναι το γεγονός ότι ο καρκίνος του πνεύμονα διαγιγνώσκεται συνήθως σε προχωρημένο στάδιο, λόγω της ύπουλης και μη ειδικής συμπτωματολογίας, αλλά και λόγω της μη ευρείας διάδοσης της εξέτασης που μπορεί να τον διαγνώσει σε αρχικά στάδια, και που είναι η αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης. Σήμερα, οι περισσότεροι διεθνείς οργανισμοί συστήνουν την διενέργεια αξονικής τομογραφίας θώρακος χαμηλής δόσης σε όλους τους πρώην ή ενεργούς καπνιστές, με ιστορικό 15-10 πακέτα-έτη τουλάχιστον, από τα 50 μέχρι τα 75 έτη σε ετησία ή διετησία βάση.
Στο πεδίο της προχωρημένης νόσου, η πρόγνωση ήταν ακόμη πιο δυσμενής και η μέση επιβίωση των ασθενών με μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα πολύ σπάνια ξεπερνούσε την πενταετία. Ευτυχώς, τα τελευταία 10-15 χρόνια, οι εξελίξεις στον τομέα της Μοριακής Βιολογίας και της Βιοτεχνολογίας οδήγησαν στην ανακάλυψη και την εφαρμογή εντυπωσιακών νέων θεραπειών, όπως η ανοσοθεραπεία και οι μοριακές (στοχεύουσες) θεραπείες, με την βοήθεια των οποίων το προσδόκιμο ζωής των ασθενών αυτών έχει βελτιωθεί σημαντικά.

Πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι περίπου 20% των ασθενών με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα που έλαβαν συνδυασμό χημειοθεραπείας και ανοσοθεραπείας ως θεραπεία πρώτης γραμμής είναι εν ζωή στην πενταετία, ενώ η υπο-ομάδα των ασθενών με υψηλή έκφραση του βιοδείκτη της ανοσοθεραπείας PD-L1 επιτυγχάνει πενταετή επιβίωση σε ποσοστό 32%. Ακόμη πιο ελπιδοφόρα είναι τα νέα από τις στοχεύουσες θεραπείες σε ειδικές υπο-ομάδες ασθενών των οποίων οι όγκοι φέρουν κάποιες ειδικές γενετικές μεταλλαγές (EGFR, ALK, KRAS, ROS1, RET, MET, HER2, NTRK κ. ά.) οι οποίοι μπορούν να επιτύχουν μακρόχρονη επιβίωση πέραν της πενταετίας ή ακόμη και λειτουργική ίαση σε κάποιες περιπτώσεις.
Μια από τις πιο συναρπαστικές πτυχές αυτής της προόδου τα τελευταία χρόνια ήταν η ανακάλυψη των συζευγμάτων αντισώματος-φαρμάκου (antibody-drug conjugates) , τα οποία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ειδική σύνδεση ενός χημειοθεραπευτικού μορίου με ένα μονοκλωνικό αντίσωμα, το οποίο στοχεύει , όσο πιο ειδικά γίνεται, τα καρκινικά κύτταρα. Η πρωτοτυπία σε αυτή την περίπτωση έγκειται στο ότι το χημειοθεραπευτικό μόριο είναι συνδεδεμένο στο μονοκλωνικό αντίσωμα, και έτσι, ιδανικά, κατευθύνεται μόνο στα καρκινικά κύτταρα αφήνοντας εν πολλοίς αλώβητα τα φυσιολογικά κύτταρα και ιστούς του οργανισμού (“smart-chemo”).

Έτσι, θα μπορούσε να φανταστεί κανείς το σύζευγμα αυτό φαρμάκου-αντισώματος σαν ένα “βέλος”, του οποίου η κεφαλή συνδέεται με εδικό τρόπο (σαν κλειδί με κλειδαριά) σε ένα συγκεκριμένο υποδοχέα που υπερκφράζεται στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων, ενώ η ουρά του βέλους φέρει μια μικροσκοπική “βόμβα” χημειοθεραπείας που απελευθερώνεται μέσα στο καρκινικό κύτταρο, με ειδικό και επιλεκτικό τρόπο.

Η σύνδεση του αντισώματος με το φάρμακο γίνεται μέσω μιας ειδικής πρωτεϊνης-συνδέτη, η οποία κατασκευάζεται με μεθόδους βιοτεχνολογίας, και η οποία μπορεί να ρυθμιστεί ώστε να υδρολύεται μέσα στο καρκινικό κύτταρο, απελευθερώνοντας το κυτταροτοξικό φάρμακο μέσα στο καρκινικό κύτταρο.
Τα πρώτα τέτοια συζεύγματα φαρμάκου-αντισώματος βρίσκονται πλέον σε προχωρημένα στάδια κλινικών μελετών στον καρκίνο του πνεύμονα. Αρχικά δοκιμάστηκαν ως θεραπεία υποτροπής στη δεύτερη γραμμή μετά από χημειο-ανοσοθεραπεία, με κάποια από αυτά να δείχνουν ήδη πλεονέκτημα στο διάστημα μέχρι την υποτροπή, έναντι της κλασσικής χημειοθεραπείας δεύτερης γραμμής με Δοσεταξέλη, και ειδικά σε ασθενείς με μη πλακώδη ιστολογία (αδενοκαρκίνωμα), ενώ αναμένονται με ενδιαφέρον σε δεύτερο χρόνο τα αποτελέσματα για την συνολική επιβίωση.

Μια ειδική κατηγορία τέτοιων φαρμάκων, είναι ήδη εγκεριμένα ως θεραπεία δεύτερης γραμμής σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του πνεύμονα των οποίων οι όγκοι φέρουν μεταλλάξεις της ογκοπρωτεϊνης HER2.

Σε δεύτερο χρόνο τα φάρμακα αυτά αναμένεται να μεταπηδήσουν στην πρώτη γραμμή θεραπείας, αντικαθιστώντας, ίσως, την κλασσική χημειοθεραπεία. Αυτή την στιγμή αποτελεί αντικείμενο εντατικής έρευνας, με πληθώρα κλινικών μελετών, ο βέλτιστος τρόπος ένταξης αυτών των φαρμάκων στην πρώτη γραμμή θεραπείας, εξετάζοντας συνδυασμούς με ανοσοθεραπεία, στοχεύουσες θεραπείες, ή ακόμη και κλασσική χημειοθεραπεία.
Ένα τελευταίο στοιχείο που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι το προφίλ ασφαλείας και παρενεργειών αυτών των παραγόντων. Φαίνεται λοιπόν ότι, παρόλο που σχεδιάζονται εδικά για τα καρκινικά κύτταρα, σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχουν παρενέργειες και τοξικότητα και από φυσιολογικούς ιστούς του οργανισμού (πχ διάρρροια, αλωπεκία, δερματική τοξικότητα, στοματίτιδα), στον βαθμό που ο αντίστοιχος κυτταρικός υποδοχέας που στοχεύουν εκφράζεται και στην επιφάνεια φυσιολογικών κυττάρων.

Παράλληλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι οι παράγοντας αυτοί μπορούν να συνοδεύονται και από τις “κλασσικές” παρενέργειες της χημειοθεραπείας (μυελοτοξικότητα, ναυτία, βλεννογονίτιδα κλπ). Έτσι λοιπόν, η χρήση αυτών των φαρμάκων απαιτεί ιδιαίτερη εμπειρία και δεξιότητες από τον κλινικό Ογκολόγο, πολύ καλή συνεργασία και ενημέρωση του ασθενή, ενώ προς το παρόν η μεγάλη πλειοψηφία τους είναι διαθέσιμη μόνο μέσω κλινικών μελετών, που “τρέχουν” και στην χώρα μας σε κέντρα αναφοράς σε Δημόσια και Ιδιωτικά Νοσοκομεία.

Νοέμβριος: Μήνας πρόληψης κατά του καρκίνου του πνεύμονα

Νοέμβριος: Μήνας πρόληψης κατά του καρκίνου του πνεύμονα

Ένα άρθρο του Δρ. Ι. Μούντζιου MSc, PhD

Παθολόγος Ογκολόγος

Διευθυντής Δ’ Ογκολογικής Κλινικής και Μονάδας Κλινικών Μελετών Νοσοκομείο Ερρίκος Ντινάν

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η πιο κοινή μορφή καρκίνου στον κόσμο, με περίπου 2,2 εκατομμύρια νέα περιστατικά και 1,8 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο. Στην Ελλάδα, ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο, μετά τον καρκίνο του προστάτη στους άνδρες και τον καρκίνο του μαστού στις γυναίκες.Ο Νοέμβριος είναι ο μήνας πρόληψης κατά του καρκίνου του πνεύμονα, μια περίοδος αφιερωμένη στην ενημέρωση του κοινού για τους κινδύνους του καρκίνου του πνεύμονα και τις διαθέσιμες επιλογές πρόληψης και θεραπείας.

Παράγοντες κινδύνου καρκίνου του πνεύμονα
Ο κύριος παράγοντας κινδύνου για καρκίνο του πνεύμονα είναι το κάπνισμα με το κάπνισμα ευθύνεται για το 80-90% όλων των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
• Εξωγενής έκθεση σε ακτινοβολία
• Εμφανής έκθεση σε χημικές ουσίες, όπως ο αμίαντος, ο μόλυβδος και το διοξείδιο του αρσενικού
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του πνεύμονα

Συμπτώματα καρκίνου του πνεύμονα
Τα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα μπορεί να περιλαμβάνουν:
• Επίμονο βήχα
• Αιμοπτύσεις
• Πόνο στο στήθος
• Δύσπνοια
• Απώλεια βάρους

Διάγνωση και θεραπεία
Η διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα γίνεται με μια ποικιλία εξετάσεων, όπως ακτινογραφία θώρακος, αξονική τομογραφία, βιοψία και PET scan.
Η θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, το τύπο του καρκίνου και τη γενική υγεία του ασθενούς. Οι επιλογές θεραπείας περιλαμβάνουν:
• Χειρουργική επέμβαση
• Χημειοθεραπεία
• Ακτινοθεραπεία
• Στοχεύουσες μοριακές θεραπείες
• Ανοσοθεραπεία

Πρόληψη καρκίνου του πνεύμονα
Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονα είναι να αποφύγετε το κάπνισμα. Εάν καπνίζετε, σταματήστε σήμερα. Υπάρχουν πολλά προγράμματα και πόροι που μπορούν να σας βοηθήσουν να το κάνετε.
Άλλες επιλογές πρόληψης του καρκίνου του πνεύμονα περιλαμβάνουν:
• Περιορισμός της έκθεσης σε χημικές ουσίες που προκαλούν καρκίνο
• Εμβολιασμός κατά της γρίπης και της πνευμονίας
• Ετήσια ακτινογραφία θώρακος για άτομα που έχουν υψηλό κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα
Συμπέρασμα

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι μια σοβαρή ασθένεια, αλλά η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση μπορούν να βελτιώσουν τις πιθανότητες επιβίωσης.Ο Νοέμβριος είναι μια σημαντική περίοδος για να μάθετε περισσότερα για τον καρκίνο του πνεύμονα και να λάβετε μέτρα για την προστασία του εαυτού σας.

Εδώ είναι μερικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε στην πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονα:
• Μην καπνίζετε και μην εκτίθεστε στον καπνό του τσιγάρου.
• Μάθετε για τους κινδύνους του καπνίσματος και της έκθεσης στον καπνό του τσιγάρου.
• Δείτε έναν γιατρό αν έχετε ανησυχίες για τον καρκίνο του πνεύμονα.
• Μην φοβάστε να μιλήσετε για τον καρκίνο του πνεύμονα με τους φίλους και την οικογένειά σας.

Μαζί μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά στη μάχη κατά του καρκίνου του πνεύμονα!

Ογκολογικοί Ασθενείς και Καλοκαίρι

Ογκολογικοί Ασθενείς και Καλοκαίρι

Ένα άρθρο του Δρ. Ι. Μούντζιου MSc, PhD

Παθολόγος Ογκολόγος

Διευθυντής Δ’ Ογκολογικής Κλινικής και Μονάδας Κλινικών Μελετών Νοσοκομείο Ερρίκος Ντινάν

Το αθάνατο Ελληνικό Καλοκαίρι είναι πλέον και επίσημα εδώ και μας καλεί να το χαρούμε και να απολαύσουμε τον ήλιο, την θάλασσα και τις καλοκαιρινές δραστηριότητες. Ως Ογκολόγοι, η σκέψη μας και η φροντίδα μας είναι κοντά στους Ογκολογικούς ασθενείς και στις οικογένειές τους και αυτή την περίοδο του χρόνου. Οι ασθενείς μας, όπως όλοι οι άνθρωποι, έχουν την  ανάγκη να απολαύσουν έστω και λίγες στιγμές χαλάρωσης και ξενοιασιάς και είναι απόλυτα φυσιολογικό να ζητούν από τον Ογκολόγο να τους ενημερώσει σχετικά με το αν μπορούν να ταξιδέψουν και  τι μπορούν να κάνουν και τι όχι κατά την διάρκεια του καλοκαιριού.

Σε γενικές γραμμές οι ογκολογικοί ασθενείς, ακόμη και αυτοί που υποβάλλονται σε ενεργό χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία , ανοσοθεραπεία ή θεραπεία με βιολογικούς παράγοντες και ορμονοθεραπεία, μπορούν να ακολουθήσουν τις περισσότερες από τις συνήθεις καλοκαιρινές δραστηριότητες. Τα δοσολογικά σχήματα των περισσότερων θεραπειών  χορηγούνται με τέτοια συχνότητα (συνήθως ανά 3 εβδομάδες) που επιτρέπουν την ασφαλή μετάβαση σε κάποιο τόπο διακοπών μεταξύ δυο συνεδριών χωρίς να διακυβεύεται η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα των θεραπειών, ενώ σε κάποιες μορφές θεραπείας, όπως είναι η ανοσοθεραπεία, είναι δυνατή και η παράταση αυτού του διαστήματος κατά 1-2 εβδομάδες, λόγω του μηχανισμού δράσης της ανοσοθεραπείας, που εξακολουθεί να είναι δραστική και μετά από μια σχετική καθυστέρηση της νέας συνεδρίας.

Οι ογκολογικοί ασθενείς μπορούν επίσης να χαρούν τον ήλιο και την θάλασσα αρκεί να ακολουθήσουν μια σειρά από απλές συμβουλές, όπως αποφυγή της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία κατά τις μεσημεριανές ώρες (13:00-17:00), όταν η υπεριώδης ακτινοβολία είναι μέγιστη και οι δερματικές επιπτώσεις είναι πιο έντονες. Οι ασθενείς μπορούν να χαρούν την θάλασσα πηγαίνοντας νωρίτερα το πρωϊ ή πιο αργά το απόγευμα και πάντα χρησιμοποιώντας καπέλο, ομπρέλα και αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας  για το πρόσωπο και το σώμα. Επίσης στην κολύμβηση θα πρέπει να φροντίζουν να μην κουράζονται και να μην ξεπερνούν τα όρια των δυνατοτήτων τους που πολλές φορές μπορεί να είναι μειωμένα λόγω της κόπωσης και της ατονίας που προκαλούν πολλές αντικαρκινικές θεραπείες. Συνιστάται επίσης καλή ενυδάτωση με τουλάχιστον 2 λίτρα νερού κατά τους θερινούς μήνες  και ισορροπημένη διατροφή. Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε εξωτερική ακτινοθεραπεία που προκαλεί δερματίτιδα σε μια περιοχή του σώματος που εκτίθεται στην ηλιακή ακτινοβολία (πρόσωπο, λαιμός, στήθος, άκρα) χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή καθώς η δερματίτιδα από ακτινοθεραπεία μπορεί να επιταθεί από την ηλιακή δερματίτιδα και  καλό είναι να ζητούν την συμβουλή του ακτινοθεραπευτή ογκολόγου και του δερματολόγου. Προσοχή χρειάζεται επίσης σε θέματα μικροβιακών και μυκητιασικών λοιμώξεων, ιδιαίτερα σε ασθενείς οι οποίοι υποβάλλονται σε ανοσοκατασταλτικές θεραπείες που τους καθιστούν ευάλωτους σε λοιμώξεις, μια και το καλοκαίρι συνοδεύεται πάντα από υψηλές θερμοκρασίες και υγρασία. Σε κάθε περίπτωση, η συζήτηση με τον θεράποντα Ιατρό και ιδιαίτερα με τον Παθολόγο Ογκολόγο, οδηγεί σε επίλυση των όποιων αποριών σχετικά με το τι μπορεί να κάνει και τι όχι ο ασθενής κατά την διάρκεια των θεραπειών.

Τέλος, εξίσου σημαντικό με το κομμάτι της προστασίας της σωματικής υγείας είναι και η διασφάλιση της ψυχικής υγείας των ασθενών μας, ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ογκολογικοί ασθενείς, και ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι ή αυτοί με κινητικά προβλήματα, πολύ συχνά δεν μπορούν να ακολουθήσουν την υπόλοιπη οικογένεια στο απαιτητικό και συχνά κουραστικό πρόγραμμα των διακοπών και είναι αναγκασμένοι να “μένουν πίσω” μόνοι τους για λόγους ασφάλειας, είτε επειδή πρέπει να ακολουθήσουν ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα θεραπειών κατά την διάρκεια του καλοκαιριού. Οι ασθενείς αυτοί συχνά αισθάνονται μοναξιά ή και ένα αίσθημα εγκατάλειψης που ενισχύεται από το γεγονός ότι δεν μπορούν να ακολουθήσουν το πρόγραμμα των υπολοίπων. Είναι χρέος όλων μας να προσπαθήσουμε να τους κάνουμε να νιώσουν ότι δεν είναι μόνοι τους σε αυτό τον αγώνα και μπορούν να παραμείνουν ενεργοί και να χαρούν το καλοκαίρι με πολλούς τρόπους  και κυρίως με ασφάλεια.

4 Φεβρουαρίου: Παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου

4 Φεβρουαρίου: Παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου
Ένα άρθρο του Δρ. Ι. Μούντζιου MSc, PhD

Παθολόγος Ογκολόγος

Διευθυντής Δ’ Ογκολογικής Κλινικής και Μονάδας Κλινικών Μελετών Νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου και πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις 4 Φεβρουαρίου.

Σκοπός της είναι να δώσει έμφαση στη διαπίστωση ότι μεγάλο μέρος των περιστατικών καρκίνου μπορούν να αποφευχθούν μέσω της πρόληψης, και ότι επίσης μεγάλο μέρος των θανάτων από καρκίνο μπορούν να αποφευχθούν μέσω της έγκαιρης διάγνωσης και της θεραπευτικής αντιμετώπισης. Αποτελεί, δε, μοναδική πρωτοβουλία βάσει της οποίας όλος ο κόσμος μπορεί να ενώσει τις δυνάμεις του για την καταπολέμηση της παγκόσμιας επιδημίας του καρκίνου.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι 84 εκατομμύρια άνθρωποι θα πεθάνουν από καρκίνο κατά την δεκαετία 2015-2025. Κάθε χρόνο, ο καρκίνος σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους από ότι το AIDS, η ελονοσία και η φυματίωση μαζί.
Τι είναι ο καρκίνος;

Ο καρκίνος είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για την περιγραφή μιας ομάδας χρόνιων νόσων, που μπορούν να προσβάλουν οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Άλλοι όροι που χρησιμοποιούνται είναι κακοήθεις όγκοι και νεοπλάσματα. Καθοριστικό χαρακτηριστικό του καρκίνου είναι η ανεξέλεγκτη αύξηση και εξάπλωση μη φυσιολογικών κυττάρων, τα οποία είναι επιθετικά (αυξάνονται και πολλαπλασιάζονται με ρυθμούς πολύ ταχύτερους από τους φυσιολογικούς), διηθητικά (εισβάλλουν στους παρακείμενους ιστούς και τους καταστρέφουν) και/ή μεταστατικά (εξαπλώνονται σε άλλα σημεία του σώματος). Εφόσον η εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων δεν ελεγχθεί, μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο.

Το στάδιο της νόσου περιγράφει την έκταση και την εξάπλωση του καρκίνου κατά το χρόνο της διάγνωσης και καθορίζεται βάσει του μεγέθους του όγκου, της εμπλοκής ή μη των παραπλήσιων λεμφαδένων και της παρουσίας ή μη μεταστάσεων σε άλλα σημεία του σώματος. Από τη στιγμή που θα προσδιοριστούν αυτοί οι παράγοντες, ο καρκίνος ταξινομείται ως σταδίου Ι, ΙΙ, ΙΙΙ ή IV, με το στάδιο Ι να είναι το πιο πρώιμο και το IV το πιο προχωρημένο. Όσο πιο νωρίς γίνει η διάγνωση, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες επιβίωσης.

Στην Ευρώπη, κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται 3,2 εκατομμύρια νέα περιστατικά καρκίνου, κυρίως του πνεύμονα, του στομάχου, του ήπατος, του μαστού και του ορθού, και πάνω από ένα εκατομμύριο ασθενείς χάνουν τη ζωή τους. Παρά την πρόοδο που σημειώνεται στην έρευνα και τη θεραπεία της ασθένειας αυτής, ο καρκίνος παραμένει σοβαρή μάστιγα για την υγεία, δημιουργώντας τεράστια επιβάρυνση στους ασθενείς, τις οικογένειές τους και τις κοινωνίες.
Πρόληψη

Ο καρκίνος είναι μια πάθηση για την οποία έχουν ενοχοποιηθεί ποικίλες μεταλλάξεις του γενετικού υλικού. Για τις μεταλλάξεις αυτές φαίνεται ότι παίζουν καθοριστικό ρόλο, πέραν των γονιδιακών, και περιβαλλοντικοί παράγοντες, για τους οποίους τόσο τα άτομα, όσο και οι οργανωμένες κοινωνίες μπορούν να παρέμβουν.

Δεν αναπτύσσουν καρκίνο όλοι οι άνθρωποι με γενετική προδιάθεση και, αντίστροφα, ο καρκίνος μπορεί να πλήξει ανθρώπους χωρίς οικογενειακό ιστορικό της νόσου. Η καρκινογένεση είναι ένα φαινόμενο που απαιτεί χρόνο για να πραγματοποιηθεί και υπάρχουν συνήθως αρκετά στάδια μέχρι ένα φυσιολογικό κύτταρο να μετατραπεί σε καρκινικό. Στον ανώμαλο πολλαπλασιασμό των κυττάρων του καρκίνου συμβάλλει ποικιλία παραγόντων, που περιλαμβάνουν:

-ανωμαλίες στο γενετικό υλικό που οδηγούν σε βλάβες του κυττάρου, ενεργοποίηση γονιδίων, ή σε εξάλειψη ογκοκατασταλτικών γονιδίων
-αδυναμία του αμυντικού συστήματος του οργανισμού να καταστρέψει τα παθολογικά κύτταρα
-φαινόμενα που με την σειρά τους προκαλούνται από σύνθετους παράγοντες, που περιλαμβάνουν έκθεση σε καρκινογόνα, μικρόβια και ιούς, κληρονομικές – προδιαθέσεις, χρήση καπνού, διατροφικές συνήθειες.

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κώδικα κατά του Καρκίνου, πολλοί θάνατοι από καρκίνο θα μπορούσαν να αποφευχθούν με την υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής. Το κάπνισμα, η χρήση αλκοόλ, η ανθυγιεινή διατροφή, καθώς και οι χρόνιες λοιμώξεις από ηπατίτιδα Β (HBV), ηπατίτιδα C (HCV) και ορισμένα είδη του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι κύριοι παράγοντες για την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Τι μπορούμε να κάνουμε;

► Διακοπή του καπνίσματος

Το κάπνισμα είναι παγκοσμίως η κυριότερη αιτία καρκίνου που μπορεί να προληφθεί. Εκτιμάται ότι 25-30% των περιστατικών καρκίνου στις αναπτυγμένες χώρες σχετίζονται με το κάπνισμα. Τα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος είναι εμφανή σε 5 χρόνια και γίνονται ακόμη πιο ισχυρά με το πέρασμα του χρόνου.

► Αποφυγή της παχυσαρκίας

Η παχυσαρκία είναι ο δεύτερος σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για χρόνιες νόσους στις δυτικές κοινωνίες και παρουσιάζει σαφή σχέση με τον καρκίνο του παχέος εντέρου, του μαστού (σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες), του ενδομητρίου, του νεφρού και του οισοφάγου (αδενοκαρκίνωμα).

► Άσκηση

Υπάρχουν σαφή στοιχεία που δείχνουν ότι η τακτική σωματική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου, ενώ φαίνεται ότι συμβάλλει επίσης στη μείωση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού, του ενδομητρίου και του προστάτη. Η τακτική σωματική άσκηση είναι απαραίτητη για τη διατήρηση φυσιολογικού βάρους, αλλά, σε ορισμένους τύπους καρκίνου, φαίνεται ότι η προστατευτική της δράση είναι ανεξάρτητη από τον έλεγχο του βάρους. Το απαραίτητο επίπεδο σωματικής άσκησης είναι τρεις φορές την εβδομάδα για μισή ώρα. Ο έλεγχος του βάρους και η άσκηση ιδανικά πρέπει να ξεκινούν σε μικρή ηλικία, αλλά, ακόμη και αν ξεκινήσουν αργότερα, τα οφέλη για την υγεία είναι πολύ μεγάλα.

► Υγιεινή διατροφή

Αρκετές επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν την προστατευτική δράση της υψηλής κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών έναντι του κινδύνου για διάφορους τύπους καρκίνου και ιδίως για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού, του οισοφάγου, του στομάχου και του παγκρέατος. Συνιστάται μειωμένη κατανάλωση ζωικών λιπών και κρέατος και αυξημένη κατανάλωση ψαριών, ελαιόλαδου, λαχανικών, φρούτων και δημητριακών.

► Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ

Τα επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγα και του λάρυγγα και για καρκίνωμα οισοφάγου από πλακώδες επιθήλιο. Το αλκοόλ σχετίζεται επίσης ισχυρά με τον κίνδυνο για πρωτοπαθή καρκίνο του ήπατος, ενώ έχει παρατηρηθεί συσχετισμός του με τον ορθοκολικό καρκίνο και τον καρκίνο του μαστού. Σύμφωνα με τις συστάσεις, οι άνδρες δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 20 g αλκοόλ την ημέρα (περίπου δύο ποτά) και οι γυναίκες τα 10 g την ημέρα.

► Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο

Ο ήλιος και ιδίως οι υπεριώδεις ακτινοβολίες του αποτελούν το κύριο αίτιο καρκίνου του δέρματος. Τα άτομα με ανοιχτόχρωμα δέρμα κινδυνεύουν περισσότερο, ιδίως όσοι έχουν κόκκινα μαλλιά, φακίδες και τάση να καίγονται εύκολα από τον ήλιο. Η καλύτερη πρόληψη είναι η πλήρης αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο, ή τουλάχιστον η αποφυγή έκθεσης από τις 11 π.μ. έως τις 3 μ.μ. που οι υπεριώδεις ακτίνες είναι πιο έντονες, ενώ κατά τη διάρκεια της έκθεσης είναι απαραίτητη η χρήση αντηλιακού, η οποία ωστόσο δεν πρέπει να οδηγεί σε παράταση της έκθεσης στον ήλιο.
► Εμβολιασμός κατά των ιών που προκαλούν καρκίνο

Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος σε συχνότητα καρκίνος που πλήττει τις γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών στην Ε.Ε. Το κύριο αίτιο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι η επίμονη λοίμωξη του γεννητικού συστήματος από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Στην Ευρώπη έχουν εγκριθεί δύο προληπτικά εμβόλια κατά του HPV. Και τα δύο εμβόλια παρέχουν προστασία έναντι των τύπων 16 και 18 του HPV, που εκτιμάται ότι ευθύνονται για 73% των περιστατικών καρκίνου του τραχήλου στην Ευρώπη. Η χρήση εμβολίου κατά του HPV συνιστάται σε όλα τα κορίτσια ηλικίας 12 έως 15 ετών.

Καρκίνος του ήπατος. Κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση καταγράφονται περίπου 30.000 νέα περιστατικά καρκίνου του ήπατος, για την πλειονότητα των οποίων ευθύνεται η χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β (HBV) και τον ιό της ηπατίτιδας C (HCV). Εδώ και μια εικοσαετία υπάρχει αποτελεσματικό εμβόλιο κατά του HBV, αλλά τα ποσοστά κάλυψης από το εμβόλιο αυτό ποικίλλουν από χώρα σε χώρα. Δεδομένου ότι ο εκλεκτικός εμβολιασμός μόνο των ομάδων υψηλού κινδύνου δεν φαίνεται να αποδίδει, απαιτείται καθολικός εμβολιασμός όλων των παιδιών έναντι του HBV.

► Αποφυγή των καρκινογόνων παραγόντων του περιβάλλοντος

Διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η ρύπανση της ατμόσφαιρας, τα κατάλοιπα φυτοφαρμάκων στο πόσιμο νερό ή τις τροφές, οι διοξίνες ή τα χημικά απόβλητα, έχουν συνδεθεί με αύξηση διαφόρων τύπων καρκίνου. Ο Ευρωπαϊκός Κώδικας κατά του Καρκίνου συνιστά να εφαρμόζονται αυστηρά οι οδηγίες για αποφυγή έκθεσης σε γνωστές καρκινογόνες ουσίες και να ακολουθούνται οι οδηγίες υγιεινής και ασφάλειας για ουσίες που είναι δυνητικά καρκινογόνες και οι επίσημες κρατικές οδηγίες για προστασία από τις ακτινοβολίες.
Ποιες προληπτικές εξετάσεις θα με βοηθήσουν;

Όσο νωρίτερα διαγνωστεί ένας καρκίνος τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες επιβίωσης. Για ορισμένους τύπους καρκίνου υπάρχουν προληπτικές εξετάσεις, οι οποίες είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές και μπορούν να σώσουν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

Μαστογραφία. Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες. Αντιπροσωπεύει το 26,5% του συνόλου των νέων περιστατικών καρκίνου στις γυναίκες στις χώρες της Ε.Ε. και ευθύνεται για 17,5% των θανάτων από καρκίνο. Η μαστογραφία μπορεί να ανιχνεύσει τυχόν αλλοιώσεις στο μαστό προτού ακόμη αναπτυχθεί όγκος που μπορεί να ανιχνευθεί με ψηλάφηση και είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Η εξέταση πρέπει να γίνεται τακτικά μετά την ηλικία των 50 ετών, ενώ σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό ή άλλους παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του μαστού, ο τακτικός έλεγχος με μαστογραφία πρέπει να ξεκινά νωρίτερα.
Τεστ Παπανικολάου (ΠΑΠ). Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος πιο συχνός τύπος καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως. Το τεστ Παπανικολάου ανιχνεύει το 90% των περιστατικών καρκίνου και πρέπει να εφαρμόζεται τακτικά από όλες τις γυναίκες από την ηλικία των 20-25 ετών. Η συχνότητα εφαρμογής του εξαρτάται από το ιστορικό κάθε γυναίκας.

ΑΝΔΡΕΣ

PSA. Ο καρκίνος του προστάτη, ένα από τα κύρια αίτια θανάτου από καρκίνο στους άνδρες, μπορεί να ανιχνευθεί μέσω της εξέτασης PSA. Δεν υπάρχουν συστάσεις για καθολική χρήση του τεστ, αλλά το τεστ PSA συνιστάται στους άνδρες με παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του προστάτη μετά την ηλικία των 50 ετών.

ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ

Εξέταση για καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού (ορθοκολικός καρκίνος) είναι από τους συχνότερους τύπους καρκίνου και στα δύο φύλα στις αναπτυγμένες χώρες. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας. Η προληπτική εξέταση μπορεί να οδηγήσει σε έγκαιρη ανίχνευση τυχόν πολυπόδων και στην αφαίρεσή τους πριν αυτοί καταστούν κακοήθεις, καθώς και στην ανίχνευση τυχόν νεοπλάσματος σε πρώιμο στάδιο. Όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες άνω των 45 ετών θα πρέπει να υποβάλλονται σε προληπτική εξέταση.

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος στον ασυμπτωματικό πληθυσμό είναι πολύ σημαντικός. Στόχος του είναι να εντοπίσει τα άτομα με ανωμαλίες που υποδηλώνουν μια προ-καρκινική κατάσταση ή μια πιθανή μελλοντική καρκινική κατάσταση, και να τους παραπέμψει αμέσως για τη διάγνωση και τη θεραπεία. Τα προγράμματα προληπτικού ελέγχου είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά για τους συχνούς τύπους καρκίνου.

“Πως λειτουργεί και τι αποτελέσματα έχει η ανοσοθεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα; Οδηγός για τον μη ειδικό”

Τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού βρίσκονται υπό διαρκή ανοσιακή επιτήρηση και το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελεί σημαντικό αποτρεπτικό μηχανισμό στη νεοπλασματική εξαλλαγή και στη δημιουργία νεοπλασιών (καρκίνου). Η κατανόηση των μοριακών μηχανισμών που διέπουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος τα τελευταία χρόνια έχει επιφέρει τεράστια ανάπτυξη στον τομέα της ανοσο-ογκολογίας και έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη ιδιαίτερα ελπιδοφόρων θεραπειών, με αιχμή του δόρατος τον πλέον θανατηφόρο καρκίνο στον πλανήτη, τον καρκίνο του πνεύμονα.

Ένα βασικό σημείο ελέγχου της ανοσιακής απόκρισης είναι αυτό μεταξύ του ενεργοποιημένου Τ-λεμφοκυττάρου και του κυττάρου-στόχου που μπορεί να είναι ένα καρκινικό κύτταρο. Τα καρκινικά κύτταρα εκφράζουν διάφορους ανασταλτικούς συνδέτες στην επιφάνειά τους αποτρέποντας την δράση των κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων. Το κυριότερο από αυτά είναι ο συνδέτης PD-L1 που συνδέεται με τον υποδοχέα PD1 (Programmed Death 1) του λεμφοκυττάρου. Η ανάπτυξη αντισωμάτων έναντι είτε του υποδοχέα (PD1) είτε του συνδέτη (PD-L1) έχει σαν συνέπεια την διακοπή της κατασταλτικής επίδρασης επί των κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων, εκλύοντας την αντινεοπλασματική ανοσιακή απόκριση.

Με απλά λόγια, αυτό που κάνει η ανοσοθεραπεία είναι ότι «σπάει τα φρένα» της ανοσολογικής απάντησης, επιτρέποντας στα κύτταρα-φρουρούς του ανοσοποιητικού μας συστήματος να επιτεθούν στα καρκινικά κύτταρα.

Δύο αντι-PD1 αντισώματα το pembrolizumab και το nivolumab και δυο αντι-PD-L1 μονοκλωνικά αντισώματα, το atezolizumab και το durvalumabέχουν δείξει εξαιρετικά αποτελέσματα και έχουν πάρει έγκριση από τις ρυθμιστικές αρχές, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική, σε συγκεκριμένες ενδείξεις.

Συγκεκριμένα, το pembrolizumab έχει λάβει έγκριση για ασθενείς με προχωρημένο μη μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα που εκφράζουν τον ανοσοϊστοχημικό δείκτη PD-L1 σε οποιοδήποτε επίπεδο στην πρώτη γραμμή θεραπείας, τόσο στα αδενοκαρκινώματα όσο και στα πλακώδη καρκινώματα του πνεύμονα, με κλινικά σημαντικό όφελος στη συνολική επιβίωση. Το pembrolizumab έδειξε επίσης ότι σε ασθενείς των οποίων οι όγκοι εκφράζουν το δείκτη PD-L1 σε ποσοστό άνω του 50%, η θεραπεία πρώτης γραμμής με ανοσοθεραπεία συγκρινόμενη με τη χημειοθεραπεία συνδέεται με όφελος στη συνολική επιβίωση, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, αφού είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του καρκίνου του πνεύμονα που εκτοπίζεται η χημειοθεραπεία από την πρώτη γραμμή θεραπείας σε μια επιλεγμένη ομάδα ασθενών με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα.

Μια αντίστοιχη ένδειξη έλαβε πρόσφατα και το anti-PD-L1 μονοκλωνικό αντίσωμα cemiplimab. Το nivolumab, από την άλλη πλευρά, έχει λάβει έγκριση για τη δεύτερη γραμμή θεραπείας, μετά από αποτυχία χημειοθεραπείας πρώτης γραμμής με βάση την πλατίνα, και μάλιστα ανεξαρτήτως της ανοσοιστοχημικής έκφρασης του PD-L1, τόσο στα πλακώδη καρκινώματα όσο και στα αδενοκαρκινώματα του πνεύμονα.

Πιο πρόσφατα, ο συνδυασμός δυο αναστολέων των σημείων ανοσολογικού ελέγχου, συγκεκριμένα του nivolumab και του anti-CTLA4 μονοκλωνικού αντισώματος ipilimumab, έλαβε ένδειξη σε συνδυασμό με δυο κύκλους χημειοθεραπείας και στη συνέχεια ως θεραπεία συντήρησης, σε ασθενείς στην πρώτη γραμμή θεραπείας, και εδώ ανεξαρτήτως της έκφρασης του βιοδείκτη PD-L1.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι και στο στάδιο ΙΙΙ (τοπικά εκτεταμένος, ανεγχείρητος καρκίνος πνεύμονα) είχαμε μια πολύ σημαντική εξέλιξη, αφού για πρώτη φορά, ένα αντι-PD-L1 μονοκλωνικό αντίσωμα, το Durvalumab, έδειξε ότι προσφέρει όφελος στο διάστημα μέχρι την πρόοδο νόσου αλλά και στη συνολική επιβίωση όταν προστίθεται σαν θεραπεία συντήρησης μετά την συνδυασμένη χημειο-ακτινοθεραπεία.

Η ανοσοθεραπεία στον καρκίνο του πνεύμονα αλλά και σε άλλους συνπαγείς όγκους εμφανίζει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που αξίζει να μνημονεύσουμε:

Το πρώτο είναι ότι οι ανταποκρίσεις έχουν διάρκεια: Αυτό σημαίνει ότι σε αντίθεση με τη χημειοθεραπεία, που συνήθως επιτυγχάνει βραχυπρόθεσμες υφέσεις, η ανοσοθεραπεία προκαλεί παρατεταμένες ανταποκρίσεις παρέχοντας πολύ σημαντικό κλινικό όφελος, το οποίο συχνά συνεχίζεται για μήνες ή και χρόνια, ακόμη και αν η ανοσοθεραπεία διακοπεί για κάποιο λόγο, όπως για παράδειγμα λόγω κάποιας τοξικότητας. Το φαινόμενο αυτό , που προφανώς συνδέεται με την ανοσολογική μνήμη έχει ως αποτέλεσμα σημαντικό ποσοστό ασθενών να επιτυγχάνει παρατεταμένες ανταποκρίσεις και σε ένα μικρό ποσοστό μακρά επιβίωση, ακόμη και σε μεταστατική νόσο, κάτι που δυστυχώς δεν ήταν συχνό με τη χημειοθεραπεία.

Ένα δεύτερο σημαντικό χαρακτηριστικό της ανοσοθεραπείας είναι τα μικρά ποσοστά τοξικότητας και η πολύ καλύτερη ανοχή των φαρμάκων από τους ασθενείς, σε σχέση με τη χημειοθεραπεία. Πραγματικά, οι περισσότεροι ανοσοθεραπευτικοί παράγοντες δεν προκαλούν πολλές από τις τοξικότητες που συνδέονται με τη χημειοθεραπεία, όπως είναι η αλωπεκία, η ναυτία και ο έμμετος ή και η μυελοτοξικότητα. Η ανοσοθεραπεία δεν χρειάζεται προληπτική ισχυρή αντιεμετική αγωγή και πολύ σπάνια χρήζει υποστήριξης με αυξητικούς παράγοντες για διόρθωση αναιμίας ή ουδετεροπενίας. Εντούτοις, και η ανοσοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει κάποιες σπάνιες αλλά κλινικά σημαντικές τοξικότητες, που σχετίζονται με την υπερδιέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος σε διάφορα όργανα και ιστούς του ανθρωπίνου σώματος.

Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι η ανοσοθεραπεία έχει επιφέρει μια πραγματική επανάσταση στη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα: Σήμερα θεραπεύουμε τον θανατηφόρο αυτό καρκίνο πολύ διαφορετικά –και πιο αποτελεσματικά- από ό,τι κάναμε 10 χρόνια πριν.

Οι πολυάριθμες κλινικές μελέτες που είναι σε εξέλιξη, αναμένεται να δώσουν απαντήσεις σε φλέγοντα ζητήματα και να προσδιορίσουν το θεραπευτικό αλγόριθμο ώστε ο κάθε ασθενής να λαμβάνει το μέγιστο δυνατό θεραπευτικό όφελος.

2019: Mια Κομβική Χρονιά Στις Θεραπευτικές Εξελίξεις Του Καρκίνου
Τo 2019 έχει χαρακτηριστεί δικαίως ως η χρονιά-καταλύτης στη θεραπευτική του καρκίνου. Πράγματι, μέσα στο έτος περιμένουμε τις ανακοινώσεις πολύ σημαντικών μελετών που παρουσιάστηκαν σε αρχικό ή προχωρημένο στάδιο μέσα στο 2018 και οι οποίες αναμένεται να ρίξουν φως στη θεραπευτική στρατηγική μια πλειάδας συμπαγών όγκων και να συμβάλλουν αποφασιστικά στον καθορισμό του νέου θεραπευτικού αλγορίθμου.Αναμφισβήτητα, η “Βασίλισσα” του 2018 στην Ογκολογία υπήρξε η ανοσοθεραπεία, κυρίως με τη μορφή των αναστολέων των σημείων ανοσολογικού ελέγχου (Immune Check-point Inhibitors ή ΙCIs).

Διαβάστε όλο το άρθρο όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “The Doctor”…

Καρκίνος: Ένας κινούμενος στόχος

Οι εναγώνιες προσπάθειες καταπολέμησης των κακοήθων νεοπλασιών από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα έχουν διαχρονικά συναντήσει μια – – τουλάχιστο –μέχρι σήμερα- ανυπέρβλητη δυσκολία: Οι συμπαγείς όγκοι εμφανίζουν μια αέναη χωρική και χρονική ετερογένεια με συνεχή  εξέλιξη των μοριακών χρακτηριστικών τους τα οποία μεταβάλλονται κάτω από την επίδραση τόσο γενετικών όσο και περιβαλλοντικών παραγόντων.  Τα χαρακτηριστικά του καρκινικού κυττάρου που σχετίζονται με τις βασικές του λειτουργίες (μεταγωγή αυξητικών ή ανασταλτικών σημάτων, πολλαπλασιασμός, αγγαιογένεση, απόπτωση κ.ά) μεταβάλλονται συνεχώς είτε αυθόρμητα είτε κάτω από την πίεση της θεραπευτικής διαδικασίας.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Bevacizumab+erlotinib: η νέα θεραπευτική προσέγγιση για τους ασθενείς με Mη μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα και μεταλλάξεις του EGFR.

Ο καρκίνος του πνεύμονα εξακολουθεί να αποτελεί μια παγκόσμια μάστιγα και την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο σε όλο τον πλανήτη. Τα τελευταία χρόνια, η κατανόηση της μοριακής βιολογίας που βρίσκεται πίσω από την παθογένεια της νόσου έχει οδηγήσει σε πολύ σημαντικές θεραπευτικές εξελίξεις, ιδιαίτερα στο μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (ΜΜΚΠ), που αποτελεί και τη συχνότερη μορφή καρκίνου του πνεύμονα (85% των περιπτώσεων) .

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Ανοσοθεραπεία του καρκίνου, η υπόσχεση του μέλλοντος.

Τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού βρίσκονται υπό διαρκή ανοσιακή επιτήρηση και το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελεί αποτρεπτικό μηχανισμό στον νεοπλασματικό μετασχηματισμό και στη δημιουργία νεοπλασιών.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Συνέντευξη για την αντιαγγειογενετική θεραπεία

H ογκολογία αποτελεί αναμφισβήτητα μια από τις ειδικότητες της ιατρικής επιστήμης με τις περισσότερες εξελίξεις, οι οποίες έχουν και άμεση επίπτωση τόσο στην επιβίωση του ασθενή όσο και στην ποιότητα ζωής του.

Διαβάστε όλη την συνέντευξη…

Θεραπευτικές εξελίξεις στον καρκίνο του πνεύμονα το 2015

Το φετινό συνέδριο Κλινικής Ογκολογίας της Αμερικανικής Ογκολογίας σηματοδοτήθηκε από δυο σημαντικές μελέτες ανοσοθεραπείας στον καρκίνο του πνεύμονα, και ειδικότερα στη δεύτερη γραμμή θεραπείας στον προχωρημένο μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, όπου οι θεραπευτικές επιλογές είναι περιορισμένες και το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών περιορισμένο.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Θεραπευτικές εξελίξεις στον καρκίνο του μαστού

Ένα από τα χαρακτηριστικά του καρκίνου του μαστού που λαμβάνουμε υπόψη μας ως ογκολόγοι για τη θεραπευτική του αντιμετώπιση είναι το αν τα καρκινικά κύτταρα έχουν στην επιφάνειά τους ορμονικούς υποδοχείς, (Ηormone Receptors, HR), που σημαίνει ότι τα κύτταρα αυτά «τρέφονται» από τις γυναικείες ορμόνες, κυρίως τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Eκδήλωση για τον μήνα κατά του καρκίνου του μαστού στο μουσείο Μπενάκη

Το Τμήμα Ογκολογίας της Novartis παρουσίασε σήμερα το νέο πρόγραμμα ενημέρωσης για γυναίκες με καρκίνο του μαστού: «Είσαι γυναίκα. Είσαι δύναμη!».

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Χορήγηση Αντινεοπλασματικών Θεραπειών: Πότε , Πως Και από Ποιον

Η Παθολογική Ογκολογία αποτελεί θεσμοθετημένη από το Ελληνικό κράτος, ανεξάρτητη  Ιατρική Ειδικότητα βάσει του Προεδρικού Διατάγματος υπ’ αριθμόν 204, ΦΕΚ 162, Τεύχος Πρώτο, άρθρα 1 και 2 της 15 Ιουλίου 1998, το οποίο ορίζει ότι «Η ιατρική ειδικότητα της Παθολογικής Ογκολογίας περιλαμβάνει τη διάγνωση, τη συστηματική (χημειοθεραπεία, βιολογικές θεραπείες και ορμονοθεραπεία) και υποστηρικτική θεραπεία καθώς και το συντονισμό της συνολικής αγωγής των αρρώστων με κακοήθεις νεοπλασίες».

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Ογκολογική Κλινική 251 ΓΝΑ

H Παθολογική Ογκολογική Κλινική του 251 Γενικού Νοσοκομείου Αεροπορίας (251 ΓΝΑ) λειτουργεί από το 1996 βάσει του Οργανογράμματος του Νοσοκομείου το οποίο προβλέπει την ύπαρξη Ογκολογικής Κλινικής υπαγόμενης στον Παθολογικό τομέα με αποστολή τη βέλτιστη παροχή ιατρικού και νοσηλευτικού έργου στους ογκολογικούς ασθενείς και την παραγωγή κλινικού, επιστημονικού κι εκπαιδευτικού έργου.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Καρκίνος Τραχήλου Μήτρας

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο τρίτος κατά σειρά συχνότητας καρκίνος στις γυναίκες στις δυτικές κοινωνίες, μετά τον καρκίνο του μαστού και του ενδομητρίου.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Ετερόπλευρο Επίφλεβο σχετιζόμενο με Θρόμβωση Καθετήρα Τύπου “PORT-A-CATH”

Μια 64χρονη γυναίκα με ελεύθερο ατομικό αναμνηστικό  υπεβλήθη τον Οκτώβριο του 2013 σε ογκεκτομή (αρ)  και σύστοιχο λεμφαδένα-φρουρό λόγω όγκου στο κάτω-έσω  4μόριο  του (αρ) μαστού.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Ονυχοδυστροφία - Ονυχόλυση σχετιζόμενη με τη χορήγηση Δοσεταξέλης

Μια 73χρονη γυναίκα  με ιστορικό καρκίνο του μαστού προσήλθε στο Ογκολογικό τμήμα του Νοσοκομείου για εκτίμηση ονυχοδυστροφίας-ονυχόλυσης σε αμφότερα τα άνω άκρα.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Σύνδρομο Stevens-Johnson και αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο μετά από έγχυση γεμσιταμπίνης

Ένας 77χρονος άνδρας διεγνώσθη με αδενοκαρκίνωμα κεφαλής παγκρέατος τον Ιούνιο 2012, μετά από ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα και παρακέντηση με λεπτή βελόνη μάζας κεφαλής παγκρέατος.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Δευτεροπαθής Ακροκυάνωση

Ένας 76χρονος άνδρας παρουσιάστηκε για εκτίμηση ενός επίμονου, συμμετρικού εξανθήματος ιώδους χρώματος των άπω φαλαγγών και των υπονύχιων επιφανειών και των δύο άνω άκρων.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Εικόνα του Μήνα

Ένας 24χρονος άνδρας, παρουσιάστηκε με μηνιαίο ιστορικό μιας σταδιακά αυξανόμενης σε μέγεθος, ανώδυνης διόγκωσης στο (αρ) καρωτιδικό τρίγωνο (εικόνα 2),  αμφοτερόπλευρης μαστοδυνίας κι ενός επεισοδίου αιμόπτυσης μια μέρα προ της εισαγωγής του.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Διάχυτο λειχηνοειδές εξάνθημα σχετιζόμενο με χορήγηση Ιματινίμπης

Ένας 28χρονος άνδρας με διάγνωση μεταστατικού γαστρεντερικού στρωματικού όγκου (GIST) με πρωτοπαθή εστία το στόμαχο έλαβε θεραπεία με imatinib mesylate , με αρχική δόση 400  mg ημερησίως (παρουσία μετάλλαξης στο εξώνιο 11, απουσία μετάλλαξης στο εξώνιο 9 του ογκογονιδίου C-KIT).

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Στοματοφαρυγγική Καντιντίαση

Μία 80χρονη γυναίκα με ιστορικό ψυχωσικών επεισοδίων υπό αγωγή, καθώς και   ιστορικό βαρειάς κατάχρησης αλκοόλ και καπνού για πάνω από 50 έτη, παρουσιάστηκε  με  βράγχος φωνής και  δυσκαταποσία από τριμήνου.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Denosumab (XGEVA) ένας νέος φαρμακευτικός παράγοντας για την πρόληψη οστικών συμβαμάτων σε ασθενείς με οστικές μεταστάσεις από συμπαγείς όγκους

Ο ι οστικές μεταστάσεις αποτελούν μια συχνά υποεκτιμημένη επιπλοκή των συμπαγών όγκων και μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό αίτιο τόσο σκελετικής όσο και συστηματικής νοσηρότητας. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, περισσότερο από 1,5 εκατομμύριο ασθενείς με καρκίνο παγκοσμίως εμφανίζουν οστικές μεταστάσεις ενώ σε ποσοστό 50%-70% των ασθενών με καρκίνο και οστικές μεταστάσεις θα εμφανιστούν σκελετικά συμβάματα.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Θεραπευτικές εξελίξεις στον καρκίνο του πνεύμονα

Το φετινό συνέδριο Κλινικής Ογκολογίας της Αμερικανικής Ογκολογίας σηματοδοτήθηκε από δυο σημαντικές μελέτες  ανοσοθεραπείας στον καρκίνο του πνεύμονα, και ειδικότερα στη δεύτερη γραμμή θεραπείας στον προχωρημένο μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, όπου οι θεραπευτικές επιλογές είναι περιορισμένες και το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών περιορισμένο.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Ανοσοθεραπεία του καρκίνου: Η υπόσχεση του μέλλοντος

Τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού βρίσκονται υπό διαρκή ανοσιακή επιτήρηση και το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελεί αποτρεπτικό μηχανισμό στον νεοπλασματικό μετασχηματισμό και την δημιουργία νεοπλασιών.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Καρκίνος Όρχεων

Οι όγκοι από γεννητικά κύτταρα αποτελούν μια ιδιαίτερη και με μοναδικά χαρακτηριστικά νοσολογική οντότητα που χαρακτηρίζεται από αυξημένη επίπτωση σε νέους άνδρες (18-40 ετών) αλλά και από την εξαιρετικά καλή πρόγνωση, ακόμη και στα προχωρημένα στάδια της νόσου.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Από τη γεννετική μεταβολή στη μοριακή στόχευση

Η συστηματική θεραπεία του καρκίνου, η οποία παρουσίασε μια συνεχή πρόοδο σε όλο το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, φαίνεται να εισέρχεται σε μια νέα και σημαντική εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από μια πιο «εκλογικευμένη» επιλογή των θεραπευτικών στόχων του καρκίνου, οδηγώντας στην ανάπτυξη πιο «έξυπνων φαρμάκων» που κατευθύνονται ειδικά σε αυτούς τους στόχους.

Διαβάστε όλο το άρθρο…

Κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση των εγκεφαλικών μεταστάσεων στο κακοήθες μελάνωμα

Το κακόηθες μελάνωμα είναι ο τρίτος σε συχνότητα συμπαγής όγκος που εμφανίζει εγκεφαλικές μεταστάσεις κατά τη διάρκεια της φυσικής του εξέλιξης (10-15% των περιπτώσεων), μετά τον καρκίνο του πνεύμονα και του μαστού. Το ποσοστό ανέρχεται στο 50-60% σε νεκροτομικά ευρήματα.

Διαβάστε όλο το άρθρο…